18 Μαρτίου 2019

Η αξία της ζωής και η θανατική ποινή


Της κοινωνιολόγου Παναγιώτας Πέππα 

Κάθε έγκλημα έχει και την τιμωρία του. Έγκλημα είναι  κάθε πράξη άδικη και καταλογιστή στον πράξαντα που τιμωρείται από το νόμο. Για κάθε έγκλημα υπάρχει το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο σε Ποινικό αλλά και Αστικό Δίκαιο στο οποίο  εγγράφεται η ποινή. Το ελληνικό ποινικό δίκαιο διέπεται από την αρχή: « κανένα έγκλημα χωρίς ποινή, καμία ποινή χωρίς  νόμο». Ως ποινή θεωρείται  η στέρηση ή η  μείωση ενός έννομου αγαθού  (οποιαδήποτε αξία προστατευόμενη από το Δίκαιο) που επιβάλλεται σε ένα άτομο με δικαστική απόφαση επειδή διέπραξε ένα αδίκημα για το οποίο ο νόμος προβλέπει την επιβολή της συγκεκριμένης τιμωρίας.  Η  θανατική ποινή, όμως, θεωρείται η εσχάτη των ποινών καθώς εφαρμόζεται μόνο σε ειδεχθή εγκλήματα. Είναι αμετάκλητη. Αυτός είναι ο λόγος που έχει καταργηθεί δια νόμου, εκτός από την περίοδο πολέμου. Η Παγκόσμια Μέρα κατά της θανατικής ποινής αποτελεί μια πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Συνασπισμού για την κατάργηση της Θανατικής Ποινής που συνενώνει 38 μη κυβερνητικές οργανώσεις του κόσμου ανάμεσα τους, φυσικά, η Διεθνής Αμνηστία. Εορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου.  Στατιστικά στοιχεία αποδεικνύουν ότι 97 κράτη κατάργησαν την θανατική ποινή για όλα τα εγκλήματα, όπως  η Ελλάδα, η Γερμανία κ.ά. Η θανατική ποινή στην Ελλάδα έχει να πραγματοποιηθεί από το 1972. Καταργήθηκε στο ποινικό  δίκαιο το 1994  και συνταγματικά μόλις το 2001. Δυστυχώς, 58 κράτη  την διατηρούν, όπως για παράδειγμα η Κίνα και οι Η.ΠΑ.     Σύμφωνα με στοιχεία   της Διεθνούς Αμνηστίας,  από το 2010  στις Η.Π.Α έχουν γίνει πάνω από 110 εκτελέσεις της συγκεκριμένης ποινής. Τρόποι εκτέλεσης της θανατικής ποινής, ως μέσον τιμωρίας, αναφέρονται με την πρόοδο του  χρόνου το απηρχαιωμένο κάψιμο στην πυρά, το κολάρο στραγγαλισμού, ο αποκεφαλισμός με ξίφος, τσεκούρι, γκιλοτίνα, ο  απαγχονισμός, ο τυφεκισμός, η ηλεκτρική καρέκλα, ο θάλαμος αερίων και τέλος η « υπερσύγχρονη»  θανατηφόρα ένεση. Η ένεση είναι ένα κοκτέιλ θανατηφόρων φαρμάκων που μέσα σε 3-9 λεπτά επιφέρουν ανώδυνο θάνατο .. ή μήπως όχι; Δεν είναι  λίγα τα περιστατικά που αναφέρονται σε επώδυνο θάνατο ή σε κρατουμένους που  καταδικάστηκαν άδικα. Παρόλα ταύτα, σύμφωνα με τους υποστηρικτές της, η θανατική ποινή  λειτουργεί ως μέσο εκφοβισμού ή παραδειγματισμού αλλά και  ως σύμβολο ασφάλειας (τρόπο  άμυνας του  κρατικού μηχανισμού απέναντι στην εγκληματικότητα).  Με αυτόν τον τρόπο αποκλείεται  φυσικά το ενδεχόμενο της απόδρασης αλλά και  της   αντεκδίκησης του δράστη, στοιχείο που καθησυχάζει  το λαϊκό αίσθημα.  Πολλές φορές οι συγγενείς ή η κοινή γνώμη «επιθυμούν» την θανατική καταδίκη  ως το μόνο επαρκές μέσον  δικαίωσης. Οι  οικονομικοί λόγοι μπορεί να θεωρηθούν ισχυρό κίνητρο υποστήριξης της ποινής  ( υψηλό το κόστος στέγασης – σίτισης του κρατουμένου)  κυρίως, όμως, η ανεπάρκεια του  σωφρονιστικού συστήματος.  Στον αντίποδα,  οι επικριτές υποστηρίζουν πως οποιαδήποτε μορφή εκτέλεσης είναι απάνθρωπη και πως η θανατική ποινή βασίζεται κυρίως  στο Μεσαιωνικό  - ανταποδοτικό δίκαιο. Ο φόβος της εκτέλεσης δεν μπορεί να θεωρηθεί αποτρεπτικός παράγοντας για  έναν επίδοξο εγκληματία. Είναι γεγονός, πως πολλοί φυλακισμένοι στις Η.Π.Α  οδηγηθήκαν στο θάνατο ενώ υπήρχαν ή πρόεκυψαν αργότερα βάσιμες υποψίες για την αθωότητά τους. Κανένα σωφρονιστικό σύστημα δεν είναι αλάθητο. Όμως, το ανεπανόρθωτο έχει επέλθει. Σε αυτό το σημείο θα ήταν ορθό να αναρωτηθούμε το εξής: « κατά πόσο αισθάνομαι ασφάλεια σε μια πολιτεία που σκοτώνει κατά το δοκούν με συνοπτικές διαδικασίες;». Η εκτέλεση του τροφίμου δεν μπορεί να θεωρηθεί ως λύση αποσυμφόρησης των καταστημάτων κράτησης. Η έννοια του σωφρονισμού περιορίζεται στην αποστέρηση της ελευθερίας (ως μέσο τιμωρίας) με σκοπό την βελτίωση του κρατούμενου με προγράμματα όπως   το   σχολείο δεύτερης ευκαιρίας, δραστηριότητες επαγγελματικής κατάρτισης,  προγράμματα απεξάρτησης κ.ά. Όπως καταλαβαίνουμε, η οικογένεια του θύματος ζει με την οδύνη αλλά κι η οικογένεια του θύτη με τον στίγμα. Η τιμωρία έχει περισσότερους από έναν αποδέκτες. Το δίλημμα  που τίθεται είναι ηθικό μπροστά στην θανατική ποινή που παραβιάζει κάθε ανθρώπινο δικαίωμα στην ζωή και στην αξία της ζωής εν γένει. 
Προηγούμενο
Επόμενο