17 Σεπτεμβρίου 2017

Αυτοκτονία

17/9/2017
Της Κοινωνιολόγου Παναγιώτας Πέππα

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τα τελευταία σαράντα πέντε χρόνια αυξήθηκαν κατακόρυφα οι αυτοκτονίες και, πιο συγκεκριμένα, ανήλθαν στο συντριπτικό ποσοστό του 60% . Από το έτος 2000, μάλιστα, υπολογίζεται πως  παγκοσμίως έχουν αυτοκτονήσει πάνω από  ένα εκατομμύριο άνθρωποι. Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα πρόληψης αυτοκτονιών στις 10 Σεπτεμβρίου, θα ήταν ορθό να αναρωτηθούμε ποιος είναι ο λόγος που τα άτομα φτάνουν σε αυτό το σημείο και με ποιο τρόπο αυτό το φαινόμενο επηρεάζει το ελληνικό κοινωνικό σκηνικό. Όπως είναι κατανοητό, προειδοποιητικά σημάδια πριν το άτομο προβεί στην αυτοχειρία υπάρχουν. Κάποια από αυτά τα σημάδια είναι το αίσθημα της απελπισίας,  της ανησυχίας,  της ενοχής, του πανικού και της  αποξένωσης του ατόμου από τον κοινωνικό   περίγυρο.  Ακόμα, μιλάμε και για  έντονη αλλαγή  διαθέσεων  (κυκλοθυμία) αλλά και διαταραχές στην πρόληψη τροφής (βουλιμία ή ανορεξία) ή ακόμα και στον ύπνο (υπνηλία ή αϋπνία). Παρατηρείται πως όσο πιο πολύ το άτομο πλησιάζει στην οριστική λήψη της απόφασής του να τερματίσει ο ίδιος την ζωή του, τόσο πιο ευερέθιστο γίνεται. Βέβαια, υπάρχουν ήδη παράγοντες κινδύνου που επηρεάζουν την εμφάνιση του φαινομένου όπως είναι για παράδειγμα : γεγονότα στη ζωή  που προκαλούν στρες, η ηλικία ( η εμφάνιση  αυτοκτονικών τάσεων σε ευάλωτους εφήβους οι οποίοι επηρεάζονται ευκολότερα λόγω της εύθραυστης ψυχολογικής τους κατάστασης, όπως με το διαδικτυακό παιχνίδι “μπλε φάλαινα” ), το φύλο, η οικογένεια, η εργασία ( η έλλειψη εργασίας οδηγεί αυτόματα στον κοινωνικό αποκλεισμό), η εμφάνιση κάποιας ψυχολογικής διαταραχής ( το 90-95% αυτών που αυτοκτονούν πάσχουν από κάποια  ψυχική νόσο, ενώ τουλάχιστον το 80 % υποφέρει   από κατάθλιψη) κ.α.. Ο Emile Durkheim, καταξιωμένος  κοινωνιολόγος, θεώρησε ότι τέτοιου είδους τύποι ανθρώπινης συμπεριφοράς θα πρέπει να «ερμηνευτούν» κοινωνικά. Εισήγαγε την  αυτοκτονία στις στατιστικές μελέτες , συνέλεξε δεδομένα από διάφορες χώρες με 26.000 περιπτώσεις τις οποίες ταξινόμησε ανάλογα με τους καταστροφικούς παράγοντες που είναι πιθανό να οδηγήσουν σε τέτοιου είδους πράξεις. Υπάρχουν τρεις τύποι αυτοκτονιών : Η εγωιστική αυτοκτονία η οποία παρατηρείται σε άτομα που δεν έχουν αρκετούς κοινωνικούς δεσμούς αποτέλεσμα «χαλαρής» κοινωνικής δομής, χαλαρών δεσμών μεταξύ των μελών της κοινωνίας. Η ανομική αυτοκτονία η οποία προκαλείται από την κατάρρευση των κοινωνικών κανόνων που οφείλεται σε απότομες αλλαγές στην σύγχρονη ζωή,  όπως για παράδειγμα η  οικονομική κρίση. Και, τέλος,  η αλτρουιστική αυτοκτονία η οποία πράττεται στο βωμό κάποιας ιδεολογίας, όπως για παράδειγμα τρομοκρατικό χτύπημα των ISIS ανά τον κόσμο. Δυστυχώς, στην Ελλάδα της κρίσης καταγράφεται τουλάχιστον μια αυτοκτονία και δυο απόπειρες ημερησίως. Ο δείκτης αυτοκτονιών στην Ελλάδα είναι από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη. Παρόλα ταύτα 300-400 αυτοκτονίες καταγράφονται κάθε χρόνο στην χώρα μας. Μόλις το 25%  των ατόμων που επιχειρούν να αυτοκτονήσουν ζητά βοήθεια μετά την απόπειρα.  Μολονότι, όπως καταλαβαίνουμε πολλές απόπειρες δεν καταγράφονται, οι θάνατοι από αυτοκτονία ή αυτοτραυματισμό αυξάνονται μέσα στα χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, το 2008 ανέρχονταν στους  333, το 2010 στην αρχή της  οικονομικής κρίσης  στους 377 ενώ το 2014 στους 565 θανάτους. Οι επιπτώσεις από αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές είναι ολέθριες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η αυτοκτονία έχει άμεσο αντίκτυπο σε τουλάχιστον έξι ανθρώπους φίλους ή συγγενείς αυτόχειρα. Εάν, μάλιστα, συμβεί κάτι τέτοιο σε δημόσιο χώρο όπως σε μια τρομοκρατική επίθεση,  χιλιάδες αν όχι εκατομμύρια  άνθρωποι ίσως χάσουν τους αγαπημένους τους και   κληθούν να ανταπεξέλθουν σε νέες συνθήκες με την ελπίδα πως η κανονικότητα θα επιστρέψει στην ζωή τους. Η αυτοκτονία συγκαταλέγεται στις έντονα στιγματικές πράξεις, ανεξαρτήτως από τα κίνητρα που οδήγησαν το άτομο σ’ αυτή. Η δημιουργία διαύλου επικοινωνίας δίχως στερεοτυπικές αντιλήψεις και προκαταλήψεις, η  δημιουργία  νέων  θέσεων  εργασίας  και τέλος το «κτίσιμο» αυτοπεποίθησης απ’ το οικογενειακό και το σχολικό περιβάλλον είναι κάποιοι από τους  τρόπους αντιμετώπισης και διαχείρισης  του φαινομένου.  Μήπως η  μετάθεση του ανθρώπινου παράγοντα σε δεύτερη μοίρα είναι η κύρια αιτία της φθίνουσας πορείας του ανθρώπινου είδους  ανά τους αιώνες?      

Ο φορέας «ΚΛΙΜΑΚΑ», το 2007 δημιούργησε την εικοσιτετράωρη  γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία με αριθμό: 1018 .
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 3417162-3

Ιστοσελίδα: www.suicide-help.gr
Προηγούμενο
Επόμενο