Εξελίξεις και παρασκήνιο
Ένα βήμα πριν ανατεθεί το έργο της Μελέτης και Κατασκευής του ιστορικού χώρου των Παλαιών Φυλακών Ωρωπού φαίνεται πως βρίσκεται ο Δήμος Ωρωπού. Οι πρώην Φυλακές είναι ένας από τους λίγους χώρους που μπορεί να αποτελέσει το σημείο αναφοράς της ευρύτερης περιοχής του Ωρωπού, να προσελκύσει επισκέπτες και να ωφελήσει την τοπική κοινωνία. Το πλάνο, όμως, δεν αναφέρεται σε συντήρηση και ανακατασκευή, αλλά περιλαμβάνει την μετατροπή του χώρου σε “Κέντρο Δημοκρατίας”. Ένα έργο που προβλέπει πολύ συγκεκριμένες δράσεις ανακατασκευής από ό,τι φαίνεται απ' τα τεύχη δημοπράτησης.Ένα έργο για το οποίο μειοδότησε -μόνο μία εταιρεία- και έδωσε έκπτωση για την υλοποίησή του το ποσοστό του 0,3% του αρχικού προϋπολογισμού.
Ήδη το ποσό των 6.696.000€ προορίζεται για την δημιουργία του Κέντρου Ιστορίας, Δημοκρατίας και Πολιτισμού. Μία από τις εύλογες απορίες είναι γιατί στον ανοιχτό διαγωνισμό που πραγματοποιήθηκε μόνο μια εταιρεία φαίνεται να ενδιαφέρθηκε να συμμετέχει. Άρα, στην ουσία της έννοιας δεν υπήρξε μειοδότης αλλά μόνο μία προσφορά. Όταν ο ενδιαφερόμενος -παραλίγο μειοδότης- είναι ένας, τότε η έκπτωση στο δημόσιο έργο μπορεί άνετα να είναι μηδενική. Στην περίπτωση των Φυλακών η έκπτωση έφτασε το 0,3% τη στιγμή που ακόμα και σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς οι εκπτώσεις στα δημόσια έργα ξεπερνούν το 30%. Η πιθανότερη αιτία που υπήρξε ένας και μόνο ενδιαφερόμενος ήταν ο τρόπος που η Δημοτική Αρχή αποφάσισε να αναθέσει το έργο με ταυτόχρονη ανάθεση της Μελέτης και της Κατασκευής σε μία μόνον εταιρεία με έναν μόνο διαγωνισμό. Για αυτή την περίπτωση υπάρχει πρόβλεψη από το νόμο για τα δημόσια έργα (άρθρο 86 του Νόμου 4412/2016). Μόνο που ο νόμος αυτός κρύβει δυσκολίες και παγίδες. Η πρώτη παγίδα είναι πώς οι εταιρείες που θα συμμετέχουν στον διαγωνισμό θα πρέπει να ανταποκριθούν στους αυστηρούς όρους δημιουργίας ενός δαπανηρού για αυτές φακέλου που θα κατατεθεί για τη συμμετοχή τους και μόνο στο διαγωνισμό. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των Παλαιών Φυλακών οι εταιρείες έπρεπε να καταθέσουν φάκελο τεχνικής προσφοράς που έπρεπε να περιλαμβάνει: τοπογραφική, αρχιτεκτονική, στατική, περιβαλλοντική μελέτη κ.λ.π. Σε περίπτωση απόρριψης, οι εταιρείες βγαίνουν χαμένες. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί ενδιαφέρθηκε να συμμετέχει μόνο… μία εταιρεία.
Η ταχύτητα κατασκευής του έργου που υποτίθεται πως θα εξασφαλιστεί με την διαδικασία «πακέτο» Μελέτης-Κατασκευής δεν αποτελεί πανάκεια. Η Δημοτική αρχή θα μπορούσε να είχε αναθέσει ξεχωριστά τη Μελέτη σε μελετητική εταιρεία και σε δεύτερο χρόνο την υλοποίηση-Κατασκευή του έργου. Έτσι, θα είχε αποφύγει την, ανύπαρκτη στην ουσία, έκπτωση έργου που δόθηκε για τις Φυλακές. Θα μπορούσε να έχει πετύχει και κάτι άλλο πολύ πιο σημαντικό και πιο ουσιαστικό από την «οικονομία». Να μην φέρει προ τετελεσμένων την τοπική κοινωνία του Δήμου Ωρωπού και συγκεκριμένα της Σκάλας και της Δημοτικής ενότητας Ωρωπίων. Κατά τη διάρκεια μιας Μελέτης μπορεί να υπάρξει η μαγική λέξη «διαβούλευση» που σημαίνει ότι φορείς και πολίτες ενημερώνονται, το συζητούν και έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν προτάσεις ή και ενστάσεις ως προς το σχέδιο του έργου.
Τι θα γίνει τελικά σε αυτό το χώρο; Τι θα αλλάξει στα κτίρια; Ποια θα είναι η νέα του λειτουργία; Με ποιους κανόνες και με ποια αισθητική; Ποιος είναι ο στόχος και ο σκοπός λειτουργίας αυτού του χώρου; Ποιο το όραμα; Σε όλα αυτά τα ερωτήματα θα μπορούσαν να συμμετέχουν οι φορείς της τοπικής μας κοινωνίας: πολιτιστικοί, κοινωνικοί, εμπορικοί, πολιτευτές, άνθρωποι που ενδιαφέρονται για τον τόπο τους και απλοί πολίτες.
Τα στελέχη της σημερινής Δημοτικής Αρχής, από την εποχή (2016-’17) που το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης απορριμμάτων του Δήμου Ωρωπού προωθήθηκε στην Περιφέρεια Αττικής χωρίς να συζητηθεί στο Δημοτικό συμβούλιο, είχαν κάνει σημαία τους την έννοια της «διαβούλευσης». Σήμερα τι έχει αλλάξει;
Ας πάμε όμως και στο δια ταύτα. Τι θα γίνουν οι συγκεκριμένοι Ιστορικοί χώροι; Tο μεγαλύτερο κτίριο, σύμφωνα με τα τεύχη δημοπράτησης του έργου, θα γίνει Μουσείο-έκθεση, το δεύτερο κτίριο Βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο, το τρίτο κτίριο γραφεία και το τέταρτο κτίριο Συνεδριακό Κέντρο. Θα κατασκευαστούν, επίσης, υπαίθριο θέατρο και αναψυκτήριο.
Ένα από τα ιστορικά κτίρια, αυτό που είναι 216 τετραγωνικά, θα θυσιαστεί ολόκληρο για τη δημιουργία γραφείων. Χρειάζεται τόσο μεγάλος χώρος για τα γραφεία; Γιατί θα πρέπει αυτά να στεγάζονται μέσα στο Ιστορικό κτίριο τη στιγμή που θα μπορούσε να γίνει ένα νέο κτίσμα όπως γίνεται το αναψυκτήριο για παράδειγμα; Tο γραφείο μόνο του Δημάρχου θα καταλαμβάνει χώρο 60 τ.μ. τη στιγμή που υπάρχει γραφείο Δημάρχου στο Δημαρχείο. Aπό την άλλη, το μέγεθος του αναψυκτηρίου το οποίο θα είναι μία καινούργια κατασκευή -θα χτιστεί από το μηδέν- θα καταλαμβάνει χώρο 210 περίπου τετραγωνικών μέτρων. Υπάρχει αναγκαιότητα για τη δημιουργία ενός τόσο μεγάλου αναψυκτηρίου τη στιγμή που λίγα, μάλιστα, μέτρα μετά το «γεφυράκι της Ελπίδας» βρίσκονται καφετέριες τοπικών επιχειρηματιών που φιλοξενούν τον καλοκαιρινό τουρισμό μας, αλλά και τους μόνιμους επισκέπτες του χειμώνα με επιτυχία εδώ και δεκαετίες; Τέλος στις αποφάσεις για τέτοιου είδους έργα η συμμετοχή των επιστημόνων δεν μπορεί να περιορίζεται στους πολιτικούς μηχανικούς και στις τεχνικές κατασκευαστικές εταιρίες. Υπάρχουν και άλλες επιστήμες: των ιστορικών, των ανθρώπων που ασχολούνται με τη συντήρηση των έργων τέχνης, με τον πολιτισμό, με την κοινωνία και με την οικονομία. Αυτές οι Επιστήμες πρέπει να συμμετέχουν σε μία δημόσια διαβούλευση μαζί με τους κοινωνικούς φορείς του τόπου. Ίσως λοιπόν, μία πιο χρονοβόρα αλλά και πιο ομαλή διαδικασία (για το καλό του τόπου) θα ήταν να γίνει πρώτα η Μελέτη και μετά η Κατασκευή αντί για τις fast track επιλογές που ακολουθούνται σήμερα.
Τι σχεδιάζεται όμως για το μέλλον του ιστορικού αυτού χώρου; Τι θα σημάνει η “Μετατροπή” του σπουδαίου αυτού χώρου σε Κέντρο Δημοκρατίας;
Το οικονομικό-διαδικαστικό
Ήδη το ποσό των 6.696.000€ προορίζεται για την δημιουργία του Κέντρου Ιστορίας, Δημοκρατίας και Πολιτισμού. Μία από τις εύλογες απορίες είναι γιατί στον ανοιχτό διαγωνισμό που πραγματοποιήθηκε μόνο μια εταιρεία φαίνεται να ενδιαφέρθηκε να συμμετέχει. Άρα, στην ουσία της έννοιας δεν υπήρξε μειοδότης αλλά μόνο μία προσφορά. Όταν ο ενδιαφερόμενος -παραλίγο μειοδότης- είναι ένας, τότε η έκπτωση στο δημόσιο έργο μπορεί άνετα να είναι μηδενική. Στην περίπτωση των Φυλακών η έκπτωση έφτασε το 0,3% τη στιγμή που ακόμα και σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς οι εκπτώσεις στα δημόσια έργα ξεπερνούν το 30%. Η πιθανότερη αιτία που υπήρξε ένας και μόνο ενδιαφερόμενος ήταν ο τρόπος που η Δημοτική Αρχή αποφάσισε να αναθέσει το έργο με ταυτόχρονη ανάθεση της Μελέτης και της Κατασκευής σε μία μόνον εταιρεία με έναν μόνο διαγωνισμό. Για αυτή την περίπτωση υπάρχει πρόβλεψη από το νόμο για τα δημόσια έργα (άρθρο 86 του Νόμου 4412/2016). Μόνο που ο νόμος αυτός κρύβει δυσκολίες και παγίδες. Η πρώτη παγίδα είναι πώς οι εταιρείες που θα συμμετέχουν στον διαγωνισμό θα πρέπει να ανταποκριθούν στους αυστηρούς όρους δημιουργίας ενός δαπανηρού για αυτές φακέλου που θα κατατεθεί για τη συμμετοχή τους και μόνο στο διαγωνισμό. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των Παλαιών Φυλακών οι εταιρείες έπρεπε να καταθέσουν φάκελο τεχνικής προσφοράς που έπρεπε να περιλαμβάνει: τοπογραφική, αρχιτεκτονική, στατική, περιβαλλοντική μελέτη κ.λ.π. Σε περίπτωση απόρριψης, οι εταιρείες βγαίνουν χαμένες. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί ενδιαφέρθηκε να συμμετέχει μόνο… μία εταιρεία.
Τι θα μπορούσε να έχει γίνει διαφορετικά;
Η ταχύτητα κατασκευής του έργου που υποτίθεται πως θα εξασφαλιστεί με την διαδικασία «πακέτο» Μελέτης-Κατασκευής δεν αποτελεί πανάκεια. Η Δημοτική αρχή θα μπορούσε να είχε αναθέσει ξεχωριστά τη Μελέτη σε μελετητική εταιρεία και σε δεύτερο χρόνο την υλοποίηση-Κατασκευή του έργου. Έτσι, θα είχε αποφύγει την, ανύπαρκτη στην ουσία, έκπτωση έργου που δόθηκε για τις Φυλακές. Θα μπορούσε να έχει πετύχει και κάτι άλλο πολύ πιο σημαντικό και πιο ουσιαστικό από την «οικονομία». Να μην φέρει προ τετελεσμένων την τοπική κοινωνία του Δήμου Ωρωπού και συγκεκριμένα της Σκάλας και της Δημοτικής ενότητας Ωρωπίων. Κατά τη διάρκεια μιας Μελέτης μπορεί να υπάρξει η μαγική λέξη «διαβούλευση» που σημαίνει ότι φορείς και πολίτες ενημερώνονται, το συζητούν και έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν προτάσεις ή και ενστάσεις ως προς το σχέδιο του έργου.
Τι θα γίνει τελικά σε αυτό το χώρο; Τι θα αλλάξει στα κτίρια; Ποια θα είναι η νέα του λειτουργία; Με ποιους κανόνες και με ποια αισθητική; Ποιος είναι ο στόχος και ο σκοπός λειτουργίας αυτού του χώρου; Ποιο το όραμα; Σε όλα αυτά τα ερωτήματα θα μπορούσαν να συμμετέχουν οι φορείς της τοπικής μας κοινωνίας: πολιτιστικοί, κοινωνικοί, εμπορικοί, πολιτευτές, άνθρωποι που ενδιαφέρονται για τον τόπο τους και απλοί πολίτες.
Τα στελέχη της σημερινής Δημοτικής Αρχής, από την εποχή (2016-’17) που το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης απορριμμάτων του Δήμου Ωρωπού προωθήθηκε στην Περιφέρεια Αττικής χωρίς να συζητηθεί στο Δημοτικό συμβούλιο, είχαν κάνει σημαία τους την έννοια της «διαβούλευσης». Σήμερα τι έχει αλλάξει;
Ας πάμε όμως και στο δια ταύτα. Τι θα γίνουν οι συγκεκριμένοι Ιστορικοί χώροι; Tο μεγαλύτερο κτίριο, σύμφωνα με τα τεύχη δημοπράτησης του έργου, θα γίνει Μουσείο-έκθεση, το δεύτερο κτίριο Βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο, το τρίτο κτίριο γραφεία και το τέταρτο κτίριο Συνεδριακό Κέντρο. Θα κατασκευαστούν, επίσης, υπαίθριο θέατρο και αναψυκτήριο.
Ένα από τα ιστορικά κτίρια, αυτό που είναι 216 τετραγωνικά, θα θυσιαστεί ολόκληρο για τη δημιουργία γραφείων. Χρειάζεται τόσο μεγάλος χώρος για τα γραφεία; Γιατί θα πρέπει αυτά να στεγάζονται μέσα στο Ιστορικό κτίριο τη στιγμή που θα μπορούσε να γίνει ένα νέο κτίσμα όπως γίνεται το αναψυκτήριο για παράδειγμα; Tο γραφείο μόνο του Δημάρχου θα καταλαμβάνει χώρο 60 τ.μ. τη στιγμή που υπάρχει γραφείο Δημάρχου στο Δημαρχείο. Aπό την άλλη, το μέγεθος του αναψυκτηρίου το οποίο θα είναι μία καινούργια κατασκευή -θα χτιστεί από το μηδέν- θα καταλαμβάνει χώρο 210 περίπου τετραγωνικών μέτρων. Υπάρχει αναγκαιότητα για τη δημιουργία ενός τόσο μεγάλου αναψυκτηρίου τη στιγμή που λίγα, μάλιστα, μέτρα μετά το «γεφυράκι της Ελπίδας» βρίσκονται καφετέριες τοπικών επιχειρηματιών που φιλοξενούν τον καλοκαιρινό τουρισμό μας, αλλά και τους μόνιμους επισκέπτες του χειμώνα με επιτυχία εδώ και δεκαετίες; Τέλος στις αποφάσεις για τέτοιου είδους έργα η συμμετοχή των επιστημόνων δεν μπορεί να περιορίζεται στους πολιτικούς μηχανικούς και στις τεχνικές κατασκευαστικές εταιρίες. Υπάρχουν και άλλες επιστήμες: των ιστορικών, των ανθρώπων που ασχολούνται με τη συντήρηση των έργων τέχνης, με τον πολιτισμό, με την κοινωνία και με την οικονομία. Αυτές οι Επιστήμες πρέπει να συμμετέχουν σε μία δημόσια διαβούλευση μαζί με τους κοινωνικούς φορείς του τόπου. Ίσως λοιπόν, μία πιο χρονοβόρα αλλά και πιο ομαλή διαδικασία (για το καλό του τόπου) θα ήταν να γίνει πρώτα η Μελέτη και μετά η Κατασκευή αντί για τις fast track επιλογές που ακολουθούνται σήμερα.
(Από την έντυπη έκδοση του "Φάρου")
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
